متاورس و ديپلماسي اقتصادي

تصور كنيد آواتار رسمي و پروتكلي وزير امور خارجه فنلاند با آواتار رسمي و پروتكلي وزير امور خارجه نروژ در دفتر مجازي و متاورسي وزارت امور خارجه فنلاند ديدار و گفت‌وگو مي‌كنند؛ گفت‌وگو در خصوص يك قرارداد هوشمند (Smart Contract) است كه بايد همه شرايط آن از پيش تعريف شود. وزير امور خارجه فنلاند به وزير امور خارجه امارات مي‌گويد همان‌طوركه مي‌دانيد اين قراردادها بر بستر بلاك‌چين تعريف و عملياتي مي‌شود و به همين خاطر پس از امضا هيچ‌يك از طرفين نمي‌تواند حتي كلمه‌اي از آن را تغيير دهد و خود قرارداد به صورت هوشمند در خصوص تعهدات طرفين و شرايط قرارداد به صورت مستمر به‌روزرساني مي‌شود و در صورت انقضاي زمان تعيين‌شده يا خروج و عدول يكي از طرفين، قرارداد به صورت خود به خود فسخ مي‌شود. وزير امور خارجه امارات نيز به او مي‌گويد از آنجا كه جنابعالي در نمايشگاه اكسپو 2020 ما شركت نكرده بوديد هم‌اكنون مايلم شما را به متاورس اين نمايشگاه كه تا حدود زيادي به‌روزرساني شده است دعوت كنم. آلوين تافلر در كتاب موج سوم كه به فارسي نيز ترجمه شده است بيان مي‌كند كه چگونه شيوه زندگي، تجارت و ارتباطات بر پايه فناوري‌هاي جديد در هر دوره تاريخي تغيير مي‌كند. به نظر او، جوامع بشري تاكنون دو دوره انقلاب كشاورزي و صنعتي را پشت سر گذاشته و هم‌اكنون در عصر اطلاعات قرار دارند. عصر اطلاعات يا به روايتي عصر رايانه‌ها و شبكه‌هاي جهاني اكنون در اواخر عصر فراصنعتي يا عصر اطلاعات شرايطي را ترسيم مي‌نمايد كه بر پايه شبكه‌هاي رايانه‌اي و تعاملات كاربران با رايانه‌ها شكل گرفته است. جهان هم‌اكنون در حال گذار از موج سوم به موج چهارم است. عصري كه عصر مجازي ناميده مي‌شود و بر پايه فناوري‌هاي سه‌بعدي به وجود آمده است.

اگرچه عصر كشاورزي و عصر صنعتي شدن تغييرات پارادايمي گسترده‌اي صورت گرفت، اما سرعت تحولات در عصر اطلاعات قابل مقايسه با هيچ‌يك از اعصاري كه آروين تافلر طبقه‌بندي كرده است، نيست. شتاب تحولات در عصر اطلاعات به گونه‌اي است كه چنانچه انساني به صورت فرضي و آزمايشي به مدت يك سال به خواب مصنوعي فرو رفته باشد پس از بازگشت به زندگي عادي نيازمند به‌روزرساني اساسي و گسترده‌اي به لحاظ ابزارها و شيوه‌هاي نوين است.
بر همين اساس جناب تافلر كه در سال 2016 از دنيا رفته، مي‌انديشيده است كه بشر طي صدها سال آينده به اين فراجهان كه بر پايه فضا و فناوري‌هاي سه‌بعدي شكل گرفته است، دست مي‌يابد در صورتي‌كه هم‌اكنون در متاورس زمين مجازي به فروش مي‌رود و شركت‌هاي بزرگ مثل سامسونگ در حال ايجاد دفاتر رسمي تجاري و فروشگاه‌هاي خود در فضاي مجازي متاورسي هستند.
حال سوال اينجاست جايگاه ج.ا. ايران در فراجهان ايجادشده چيست؟ ج.ا. ايران براي حضور در متاورس چه برنامه‌هايي دارد؟ به نظر مي‌رسد كشورمان اگرچه در حوزه كشاورزي و صنعت هنوز از كشورهاي توسعه‌يافته گام‌هاي جدي را عقب مانده است اما به واسطه رشد خوبي كه در زمينه‌هاي تك داشته مي‌تواند در فضاي متاورس همگام با كشورهاي توسعه‌يافته حركت كرده و با سرعت بيشتري فاصله موجود با ساير كشورهاي توسعه يافته را پر كند.
متاورس كلمه‌اي ساخته‌شده از دو واژه متا (Meta) به معناي فرا و ورس (Universe) به معناي جهان است. بنابراين مي‌توان متاورس را جهاني فراي جهان فيزيكي تعريف كرد كه در آن زمان و مكان استقلال و محدوديت‌هاي سابق خود را ندارند. 
متاورس پيوند جهان فيزيكي با زندگي ديجيتال، دنياي آواتارها و نسل بعدي اينترنت است. متاورس يك ابرواقعيت مجازي است كه كاربران آن قادر خواهند بود از سراسر دنيا به آن متصل شوند.
متاورس وراي مفهوم امروزي فضاي مجازي بوده و در واقع تركيبي از فضاي مجازي، اينترنت و واقعيت افزوده است.
مارك زاكربرگ با ايده «متاورس» علاوه بر اينكه قصد دارد «حس واقعي (طبيعي) از حضور در دنياي مجازي براي كاربران ايجاد كند»، پروژه دگرگوني محيط‌ كار را هم دنبال مي‌كند. «متاورس» تعامل از طريق اينترنت (شبكه‌هاي اجتماعي) را يك گام به شرايط «تعامل حضوري» نزديك مي‌كند.
متاورس فرضيه‌اي از نسل بعدي اينترنت يا اينترنت جديد است كه از محيط‌هاي مجازي سه‌بعدي آنلاين غيرمتمركز و پايدار تشكيل مي‌شود. اين دنياي مجازي از طريق هدست‌هاي واقعيت مجازي (VR)، عينك‌هاي واقعيت افزوده (AR)، گوشي‌هاي هوشمند، رايانه‌هاي شخصي و كنسول‌هاي بازي قابل دسترسي خواهد بود.
تغييراتي كه زندگي در فراجهان براي تجارت به ارمغان مي‌آورد بسيار گسترده‌تر از ساير حوزه‌هاست، چرا كه تجارت بيش از ساير حوزه‌ها درگير فضا و زمان بوده است. 
نخستين دگرگوني در ملاقات‌ها و گفت‌وگوهاي تجاري دو و چندجانبه است كه در فضايي جديد و متفاوت از فضاهاي سنتي پيش از اين خواهد بود. به‌طور مثال كنفرانس‌هاي تجاري چندجانبه در فضاي متاورسي و سالن‌هاي مجازي با حضور آواتار افراد به جاي حضور فيزيكي برگزار مي‌‌شود و ديگر به وسيله ويديو پروژكتور پاورپوينت و پرزنتيشن ارايه نمي‌‌شود، بلكه مطالبي كه قرار است پرزنت شود به صورت سه‌بعدي در همان فضا ظاهر مي‌‌شود براي مثال براي ارايه ظرفيت‌هاي معدني يك كشور صرفا به يك تصوير و چند جمله آماري در فايل پاورپوينت اكتفا نمي‌شود و معادن مهم، كارخانه‌ها، فرآيندهاي صنعتي و كليه ظرفيت‌هاي آن موضوع به‌صورت سه‌بعدي نمايش داده مي‌شود يا در گفت‌وگوهاي دوجانبه مي‌توان به صورت سه‌بعدي به ارايه نمونه محصولات پرداخت.
شتاب رشد فناوري و شتاب تغييرات در فراجهان از شتاب تخيل آدمي بيشتر است. مي‌توان تمام واقعيت‌ها را به‌صورت واقعيت افزوده در فضاي متاورس تصور كرد، يعني حضوري سه‌بعدي با ظرفيت‌هايي وراي آن موجود واقعي. 
نكته ديگر در بحث تجارت پس از گفت‌وگوها و ارايه نمونه محصولات، توافقات و معاملات است كه با اسمارت كانتراكت و در بستر بلاك‌چين صورت خواهد پذيرفت. اين توافقات در بستر امن بلاك‌چين كه به واسطه حضور هزاران رايانه شاهد كه هركدام يك كپي از قرارداد امضاشده را در همان لحظه دارا خواهند بود از هرگونه غش در معامله جلوگيري خواهد كرد.
مطلب حاضر تنها قدمي چند در باغ تخيل فراجهاني است كه پيش‌رو داريم هنوز هزار باده ناخورده در رگ اين تاك است.